Geologie, landschappen en gesteenten
Zwerfstenen zijn losse brokstukken gesteente, die door gletsjerijs of door rivierwater zijn getransporteerd. Ze zijn afkomstig uit de vaste rots in landen om ons heen. Sommige komen van dichtbij, maar anderen hebben een reis van duizenden kilometers achter de rug.
Stenen en gesteenten vertellen verhalen
Veel zwerfsteensoorten getuigen van geologische processen die in het verre verleden plaatsvonden. Deze processen die lang geleden speelden, vinden nu ook nog plaats. Zo vinden we in ons land Scandinavische zwerfstenen van vulkanische oorsprong die meer dan 1700 miljoen jaar geleden bij zeer explosieve uitbarstingen ontstonden. We vinden onder noordelijke zwerfstenen ook vergelijkbare typen die nog 'maar' zo'n 260 miljoen jaar oud zijn om te zwijgen over 'jonkies' die in de Tertiaire periode of in het Pleistoceen ontstonden.
Rode Oostzee-ignimbriet - Zwerfsteen van Ellertshaar (Dr.)
Deze ignimbriet is een slordige 1560 miljoen jaar geleden uit de afzetting van een enorm grote gloedwolk (pyroklastische stroom) ontstaan. Dit gebeurt alleen bij zeer explodieve vulkaanuitbarstingen. Deze komen zeer zelden voor.
Oslo-ignimbriet - Zwerfsteen van Voera, Sandefjord, Noorwegen
In het Vroeg-Perm (Rotliegendes) is in Zuidoost-Noorwegen in de omgeving van het huidige Oslo een 200 km lange breukzone ontstaan, waarlangs stroken aardkorst wegzakten. Er vond toen veel en soms ook zeer heftig vulkanisme plaats, waarbij talrijke ignimbrieten zijn ontstaan.
Hoewel het niet om zwerfstenen gaat, worden in dit hoofdstuk gesteenten behandeld die illustratief zijn voor hoe lang geleden vergelijkbare zwerfstenen ontstonden. Onvermijdelijk komen hierbij steensoorten naar voren die voorkomen op ver weg gelegen vulkanische eilanden of gesteenten die heel herkenbaar zijn voor de zwerfsteenliefhebber, maar die pas 'gisteren' in onze bodem zijn ontstaan.
Ignimbriet-afzetting - Barranquillo San Andres, Gran Canaria, Spanje
Op de Canarische eilanden zijn bijzonder fraaie vulkanische gesteenten te zien, waaronder veel ignimbrieten. Deze laatste komen zeer fraai voor in het zuiden van Gran Canaria. De afzettingen daar maken dat je zwerfstenen van ignimbriet anders bekijkt.
Ignimbrietische rhyoliet - Fuente los Azulejos, Tasarte, Gran Canaria
Ignimbrieten zijn van alle tijden. Die op Gran Canaria zijn geologisch gezien erg jong. In structuur verschillen ze echter niet of nauwelijks van onze Precambrische zwerfstenen, alleen zijn deze laatste vaak donkerder van kleur. Hieronder valt over deze en andere vulkanische gesteenten op de Canarische eilanden veel meer te lezen.